Interpretacja ZUS Oddział w Lublinie z 3-07-2019 r. – WPI/200000/43/577/2019

Czy odprowadzać składki ZUS od dodatkowego wynagrodzenia pieniężnego wypłaconego w związku z rozwiązaniem stosunku pracy? Dodatkowa wypłata na okoliczność rozwiązania umowy o pracę a składki ZUS

UZASADNIENIE

W dniu 10 czerwca 2019 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek o wydanie Interpretacji indywidualnej przepisów (…)

Opis stanu faktycznego

Pracodawca rozwiązał z pracownikiem umowę o pracę na mocy porozumienia stron. Strony uzgodniły, ze ..pracownikowi zostanie wypłacone dodatkowe wynagrodzenie pieniężne w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w wysokości dwukrotnego wynagrodzenia zasadniczego. Będzie ono wypłacone wraz z wynagrodzeniem za ostatni miesiąc zatrudnienia na rachunek bankowy Pracownika” Od powyższego „dodatkowego wynagrodzenia pieniężnego’’ pracodawca obliczył I uiścił składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy. Po rozwiązaniu umowy oraz wypłacie świadczenia byłemu pracownikowi, ten zwrócił się do pracodawcy z żądaniem wypłaty kwoty odpowiadającej sumie potrąconych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne twierdząc, ze pracodawca postąpił nieprawidłowo, a wypłacone mu świadczenie jest zwolnione ze składek ZUS.

Wobec powyższego, pracodawca powziął wątpliwość co do prawidłowości swojego stanowiska, zgodnie z którym „dodatkowe wynagrodzenie pieniężne” stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Wnioskodawca w niniejszej sprawie obliczył i odprowadził składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne od świadczenia wypłaconego pracownikowi, z którym rozwiązano stosunek pracy na podstawie porozumienia W porozumieniu o rozwiązaniu umowy o pracę postanowiono, że „Pracownikowi zostanie wypłacone dodatkowe wynagrodzenie pieniężne w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w wysokości dwukrotnego wynagrodzenia zasadniczego”. Jedyną podstawą wypłaty ww. świadczenia jest zatem zawarte przez strony porozumienie i dokonane przez nie uzgodnienia w tym przedmiocie, dopuszczalne w ramach obowiązującej zasady swobody umów. Jak wprost wskazano, świadczenie jest wypłacane w związku z rozwiązaniem stosunku pracy.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (…) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z zastrzeżeniem wskazanych wyłączeń, m. in. przychodów wymienionych w § 2 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia, tj. odpraw, odszkodowań i rekompensat wypłacanych pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn lezących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez -wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy

Rozporządzenie nie zawiera definicji wymienionych świadczeń – odpraw, odszkodowań, rekompensat – jednak należy mieć na uwadze, iz zgodnie z zasadami wykładni aktów prawnych wyjątki od zasady nie powinny być interpretowane rozszerzająco. Również pracownik telefonicznej infolinii ZUS wskazał, ze w opisanej sytuacji „dodatkowe wynagrodzenie” powinno podlegać zaliczeniu do podstawy wymiaru składek.

W piśmie z dnia 2 grudnia 2010 r. nr (…) Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy, zgodnie z którym dodatkowe wynagrodzenie wypłacone pracownikowi na podstawie porozumienia stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. W tej sprawie Spółka rozwiązała z pracownikiem umowę o pracę za porozumieniem stron, ustalając ze pracownikowi zostanie wypłacone dodatkowe wynagrodzenie, co spowoduje brak dalszych finansowych roszczeń z obu stron związanych ze stosunkiem pracy. Z kolei z opisu stanu faktycznego zawartego w piśmie z dnia 17 lutego 2011 r. nr 01/100000/451/17/2011/ wynika, że pracodawca rozwiązał za porozumieniem umowę o pracę z przyczyn lezących po stronie pracodawcy (likwidacja stanowiska pracy) i wypłacił pracownikowi odprawę przewidzianą w przepisach ustawowych oraz „dodatkowe wynagrodzenie (w wysokości wielokrotności stawki przewidzianej w umowę o pracę z pracownikiem)”, Wskazał również, że dodatkowe wynagrodzenie, które zostało wypłacone na podstawie umowy o prace pozostaje w bezpośrednim związku z faktem rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem – jedyną przyczyną wypłaty tego świadczenia było ustanie zatrudnienia. Pracodawca obliczył i uiścił składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od dodatkowego wynagrodzenia, natomiast nie uczynił tego w stosunku do odprawy. 2 uzasadnienia pisma ZUS nie wynika by zakład zakwestionował prawidłowość stanowiska pracodawcy w odniesieniu do któregokolwiek z wymienionych świadczeń – dodatkowego wynagrodzenia czy odprawy.

Powyższe okoliczności przemawiają za uznaniem stanowiska Wnioskodawcy, który obliczył i odprowadził składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne od dodatkowego wynagrodzenia pieniężnego wypłaconego w związku z rozwiązaniem stosunku pracy, za prawidłowe.

W ostatnich jednak latach Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał szereg interpretacji indywidualnych dotyczących katalogu świadczeń wyłączonych z podstawy wymiaru składek a zawartego w § 2 ust 1 pkt 3 rozporządzenia, w którym powoływane są następujące poglądy:

• wyłączenie określonych należności, jako niestanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zostało skonstruowane w sposób ogólny, bez wskazywania konkretnych przepisów prawa pracy, przyznających określone prawo do takich świadczeń, jedynie przykładowo wymieniono, ze chodzi o odprawy, odszkodowania i rekompensaty z tytułu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę, rozwiązania je) bez wypowiedzenia, skrócenia okresu wypowiedzenia, czy wreszcie niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy. W związku z powyższym przyjmuje się, że katalog świadczeń wyłączonych z podstawy wymiaru składek zawartych w komentowanym przepisie ma charakter otwarty, a powyższe wyłączenie nie dotyczy tylko odpraw czy odszkodowań przysługujących na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących, ale również wynikających z porozumień negocjowanych ze związkami zawodowymi na poziomie zakładu pracy lub indywidualnych porozumień zawieranych 2e zwalnianymi pracownikami w ramach obowiązującej zasady swobody umów. która to zasada w prawie pracy oznacza dopuszczalność regulowania w umowie wszystkich innych spraw, jeśli nie pogarsza to sytuacji pracownika w porównaniu z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa
• zatem wyłączenie z podstawy wymiaru składek przychodów uzyskanych przez pracownika z tytułu odpraw znajduje zastosowanie zarówno w odniesieniu do tych świadczeń mających swe źródło w ustawach szczególnych, w tym ustawie z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jak również tych wynikających z dobrowolnych porozumień zawartych między pracodawcą a pracownikiem (w sytuacjach przewidzianych przez umowę o pracę lub w późniejszych porozumieniach między pracodawcą a konkretnym pracownikiem) lub sytuacjach kiedy doszło do wygaśnięcia umowy o pracę;
• przywołany przepis § 2 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia znajduje zastosowanie jedynie w przypadku, gdy wypłata np odprawy, odszkodowania, rekompensaty – pozostaje w bezpośrednim oraz nierozerwalnym związku z faktem wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy;
• warunkiem zastosowania wskazanego przepisu jest to, aby wypłata świadczenia pieniężnego (odprawy) pozostawała w bezpośrednim oraz nierozerwalnym związku z faktem wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy. Jedyną przyczyna wypłaty przez pracodawcę takiego Świadczenia winno być ustanie zatrudnienia. Oznacza to, iz tego typu świadczenia nie mogę być wypłacane przez pracodawcę w innych okolicznościach niż pozostających w ścisłym związku z rozwiązaniem stosunku pracy.

Z kolei w piśmie z dnia 17 października 2011 r nr 01/100000/451/637/2011 wskazano: „z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenie rentowe ustawodawca wyłączył między Innymi odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikowi z tytułu rozwiązania stosunku pracy, zaś użycie przez ustawodawcę zwrotu „w tym” skutkuje, iz wymienione w powyższym przepisie przypadki rozwiązania lub ustania stosunku pracy ma charakter wyłącznie przykładowy i obejmuje wszelkie świadczenia pieniężne przysługujące pracownikowi na podstawie przepisów prawa pracy, jak i przysługujące na podstawie przepisów wewnątrzzakładowych (układ zbiorowy pracy, lub przepisy o wynagradzaniu, związane bezpośrednio z wygaśnięciem lub rozwiązaniem stosunku pracy, jedynym warunkiem wyłączenia wypłaconych takich świadczeń z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest istnienie bezpośredniego związku między wypłatą świadczenia, a rozwiązaniem stosunku pracy”.

Jednocześnie, Zakład uznał za prawidłowe stanowisko wnioskodawców nie odprowadzających składek w pismach:

• z dnia 72 listopada 2013 r. nr DI/100000/451/1371/2013, w którym wnioskodawca zamierzał wprowadzić w przepisach wewnątrzzakładowych możliwość przyznawania „dodatkowego świadczenia pieniężnego bezpośrednio związanego z rozwiązaniem umowy o pracę za porozumieniem stron”,
• z dnia 20 listopada 2015 r. nr DI/100000/43/1205/2015 odnoszącym się do stanu faktycznego, zgodnie z którym wnioskodawca wypłaca pracownikom na zasadzie pełnej dobrowolności dodatkowe świadczenia pieniężne, stanowiące z reguły krotność ich miesięcznych wynagrodzeń, a zapisy o wypłaceniu pracownikowi dodatkowych pieniędzy przybierają zwykłe postać jednego z trzech sformułowań: „1. Pracodawca oświadcza, iż wypłaci kwotę brutto… w celu całkowitego rozliczenia stron z tytułu zawartej umowy o pracę, której wypłata nastąpi w terminie do dnia (…)” albo (…) 2. „Pracodawca zobowiązuje się do wypłacenia na rzecz Pracownika dodatkowego pozaustawowego wynagrodzenia w wysokości (…) brutto. Ww. wynagrodzenia zostanie wypłacone w terminie wypłaty za miesiąc’ albo 3. „W związku z rozwiązaniem umowy o pracę z przyczyn leżących po stronie Pracodawcy, Pracodawca zobowiązuje się do wypłaty na rzecz Pracownika z dniem (…) rekompensaty w wysokości odpowiadającej wartości (…) miesięcznych wynagrodzeń umownych, łącznie w kwocie brutto (…)”,
• z dnia 31 maja 2017 r. nr Dl/100000/43/427/2017 odnoszącym się do stanu faktycznego, w którym pracodawca zamierzał zawrzeć w porozumieniach rozwiązujących stosunek pracy z pracownikami postanowienie, iż „Pracodawca zobowiązuje się wypłacić Pracownikowi dodatkowe (krotność, czyli np. jednomiesięczne, dwumiesięczne) wynagrodzenie zasadnicze w terminie do, w związku z zawartym porozumieniom/wypowiedzeniem umowy o pracę”.

W dwóch ostatnich wyżej wymienionych pismach ZUS w żaden sposób nie odniósł się do wskazanych w stanie faktycznym sformułowań, również nie kwestionując stanowiska wnioskodawców wskazujących na wyłączenie / podstawy wymiaru składek wymienionych w nich świadczeń („dodatkowego świadczenia pieniężnego”, „wypłacanej kwoty brutto”, dodatkowego pozaustawowego wynagrodzenia”, „dodatkowego wynagrodzenia zasadniczego”).

W świetle powyższego, wnioskodawca powziął zatem wątpliwość czy wypłacone Pracownikowi świadczenie powinno stanowić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Zwłaszcza, ze Pracownik powołuje się na doniesienia o wydaniu przez sąd powszechny wyroku w zbliżonym stanie faktycznym do przedstawionego w niniejsze) sprawie, a zasądzającego na rzecz powoda od byłego pracodawcy kwoty stanowiącej równowartość składek potrąconych od „dodatkowego wynagrodzenia” przyznanego w związku z rozwiązaniem stosunku pracy.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

(…) przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia, co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). W myśl ustępu 5 powołanego powyżej artykułu udzielenie interpretacji Indywidualnej następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jednocześnie stosownie do art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zakład wydaje interpretacje indywidualne, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, fundusz Pracy, Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych, Fundusz Gwarantowanych świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Oddział zaznacza jednocześnie, że w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów. Ocena stanowiska przedsiębiorcy, dokonywana pod kątom prawidłowości zaprezentowanej przez przedsiębiorcę wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego zawarty w treści wniosku o wydanie Interpretacji indywidualnej. Podkreślenia przy tym wymaga fakt. iż rozpoznając wniosek o wydanie Interpretacji Indywidualnej Zakład nie prowadzi postępowania wyjaśniającego, w szczególności nie przeprowadza postępowania dowodowego. Granice sprawy rozpatrywanej na podstawie złożonego wniosku, jak zauważono wyżej, zakreślają jedynie ramy zaprezentowanego opisu stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego Wydając interpretację Indywidualną Zakład przyjmuje więc jako prawdziwe złożone przez wnioskodawcę oświadczenia, zwracając jednocześnie uwagę na fakt, iż wiążący charakter niniejszej decyzji ograniczony został jedynie do stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia. Ryzyko podania nieprawdziwych informacji w opisie stanu faktycznego bądź też poczynienie przez terenowe jednostki organizacyjne Zakładu, np. w toku prowadzonego postępowania lub w toku czynności kontrolnych, ustaleń odmiennych od tych zaprezentowanych przez wnioskodawcę obciąża jedynie przedsiębiorcę.

Zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne regulują przepisy ustawy z 13 października 1998 r o systemie ubezpieczeń społecznych oraz rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne I rentowe (…). Stosownie do treści art. 18 ust. 1 i ust. 2 w związku z art. 4 pkt 9 ww. ustawy oraz § 1 wskazanego rozporządzenia, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne l rentowe pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy : 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (…) z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź Ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego. czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Zgodnie natomiast z art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1510 ze zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób.

Z przepisu § 2 ust 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Pracy I Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynika, iż podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowią przychody uzyskane przez pracownika w zw. z wypłatą odpraw, odszkodowań, rekompensat z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn lezących pa stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Z literalnego brzmienia przepisu § 2 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia wynika, że podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowią odprawy, odszkodowania, rekompensaty.

Z treści złożonego wniosku wynika, że Pracodawca rozwiązał 2 pracownikiem umowę o pracę na mocy porozumienia stron. Strony uzgodniły, że „pracownikowi zostanie wypłacone dodatkowe wynagrodzenie pieniężne w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w wysokości dwukrotnego wynagrodzenia zasadniczego. Będzie ono wypłacone wraz z wynagrodzeniem za ostatni miesiąc zatrudnienia na rachunek bankowy Pracownika” Od powyższego dodatkowego -wynagrodzenia pieniężnego pracodawca obliczył i uiścił składki na ubezpieczenia społeczne I ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy. Po rozwiązaniu umowy oraz wypłacie świadczenia byłemu pracownikowi ten zwrócił się do pracodawcy z żądaniem wypłaty kwoty odpowiadającej sumie potrąconych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne twierdząc, że pracodawca postąpił nieprawidłowo, a wypłacone mu świadczenie jest zwolnione ze składek ZUS

Oddział w pełni podziela stanowisko Wnioskodawcy o obowiązku odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od wypłaconego pracownikowi, z którym rozwiązano stosunek pracy, dodatkowego wynagrodzenia pieniężnego w wysokości dwukrotnego wynagrodzenia zasadniczego. Z opisu stanu faktycznego przedstawionego we wniosku Oddział nie dopatruje się przesłanek wynikających z § 2 ust. 3 pkt 3 rozporządzenia – wyżej cytowanego, do wyłączenia dodatkowego wynagrodzenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jak również ubezpieczenia zdrowotnego. Jedyną podstawą wypłaty ww. wynagrodzenia jest porozumienie zawarte między Pracodawcą a Pracownikiem o rozwiązaniu umowy o pracę na mocy porozumienia stron i ustalenie przez obie strony na zasadzie dobrowolności wypłaty dodatkowego wynagrodzenia.

Wyłączenie z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne określonych należności zostało skonstruowane w sposób ogólny, bez wskazywania konkretnych przepisów prawa, przyznających określone prawo do takich świadczeń jak odprawy, odszkodowania i rekompensaty z tytułu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę, rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu wypowiedzenia, czy niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy. Zatem można przyjąć, że katalog świadczeń wyłączonych z podstawy wymiaru składek zawartych w ww. przepisie ma charakter otwarty, jednakże nie można jednoznacznie przyjąć, że każde świadczenie wypłacone w związku z rozwiązaniem stosunku pracy będzie wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Oddział zwraca również uwagę, że przytoczone przez Wnioskodawcę interpretacje indywidualne przepisów dotyczą indywidualnych spraw i wiążą Zakład tylko i wyłącznie w tych sprawach.

W konsekwencji, uwzględniając przedstawiony we wniosku złożonym w dniu 10 czerwca 2019 r. opis stanu faktycznego, własne stanowisko oraz obowiązujące przepisy prawa uznać należy za prawidłowe stanowisko Wnioskodawcy w przedmiocie obowiązku odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od wypłaconego dodatkowego wynagrodzenia pieniężnego w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w wysokości dwukrotnego wynagrodzenia zasadniczego.

źródło: https://bip.zus.pl

Wytłuszczenia dokonane przez redakcję